Iconografie van de Ladder van Lansink in de beeldtaal van Harrie Gerritz

Toen ik in 1979 een voorkeursvolgorde voor het afvalbeheer bedacht kon ik niet bevroeden, dat de Ladder van Lansink tegelijk symbool en instrument zou worden voor het zorgvuldig omgaan met de schepping, in het bijzonder de aarde. Ruim drie decennia later blijkt de Ladder van Lansink een begrip, binnen maar soms ook buiten de afvalwereld. De staande uitdrukking geeft de voorkeursvolgorde aan voor het optimale beheer van huishoudelijk- en bedrijfsafval. Voorkomen van afval staat voorop. Preventie is daarom de bovenste maar ook de moeilijkste sport van de ladder. Dan volgen hergebruik van producten en materialen, daarna pas verbranding, waar mogelijk met terugwinning van energie. Blijft dan nog afval over, dan rest storten, maar wel bij uitzondering en functioneel. De volgorde is gebaseerd op mijn motie die in 1979 unaniem door de Tweede Kamer werd aanvaard. De motie werd in 1993 opgenomen in de Wet Milieubeheer en in 2008 vastgelegd in de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen.

Uitleg van Harrie Gerritz bij zijn verbeelding van de Ladder van Lansink

Beeldtaal
Harrie Gerritz was verrast toen hij door Attero werd gevraagd zijn visie op de Ladder van Lansink vast te leggen in de beeldtaal, die al vele jaren spreekt uit zijn schilderijen en grafisch werk. Wij kennen elkaar namelijk al vanaf 1975, ruim voor de tijd, waarin ik op de gedachte van de voorkeursvolgorde kwam. Hij vond snel de verbinding tussen de ladder en de verbeelding van zijn omgeving, dichtbij en veraf.  Denk aan het Land van Maas en Waal met zijn hekken, akkers en weiden, rivieren en dijken,  dichtbij eigen huis en haard. Maar tegelijk veraf wanneer de elementen uit het onmetelijke heelal in beeld komen. De even bescheiden als imponerende  kunstenaar uit Woezik is zich al vele jaren bewust van de immense rijkdom van het heelal en al wat daarbij hoort. Zon, maan en sterren, lucht en water, bodem en bergen, rivieren en zeeën en alles daartussen. Mensen treft de kijker niet aan in zijn werk, wel elementen die de mens verbeelden. Huizen, kastelen, torens van diverse kleur en vorm. Harrie Gerritz plaatst de Ladder van Lansink in het landschap van alledag, waar de tekens van de oude en nieuwe tijd de weg naar de toekomst wijzen. Maar hij wijst ook op het universum van vroeger, nu en later, ver weg van wat de mens kan bevatten. Maan en sterren spreken hun eigen – nu zwarte – taal, terwijl de zon de kleur van vuur aanneemt. De blauwe regenwolk en de meanderende rivier voeden de groene vegetatie.

Uitleg van Harrie Gerritz bij de schets van de latere zeefdruk

Intuïtie
De Ladder van Lansink staat stevig op de rode aarde, met de staanders in de desondanks vruchtbare grond en naast het gele huis van de verantwoordelijke mensheid. De verbeelding van Harrie Gerritz tekent de sfeer van zomaar een scheppingsdag. Volgens de kunstenaar ‘Dag nul, voordat God aan zijn zevendaagse werkweek begon. Je hoeft niet gelovig te zijn om respect te hebben voor de schepping’ aldus de kunstenaar, die zichzelf een schakel weet op de tijdas van vroeger naar later. Hij gaat zijn nieuwsgierigheid achterna en volgt zijn intuïtie om met de elementen van het landschap een nieuwe werkelijkheid te scheppen. Dat de – ook intuitieeve – Ladder van Lansink daarbij tegelijk baken en richtingwijzer is, spreekt vanzelf voor mensen, die de inhoudelijke betekenis van symbolen en iconen onderkennen. En er naar handelen, natuurlijk.