Taalergernissen van bekende taalgebruiken
Uitgave: Het Taalfonds bij 20 jaar radioprogramma ‘Wat een taal’

Gesproken column voor het radioprogramma ‘Wat een taal’, gepubliceerd in het gelijknamige boek (1998), onder redactie van Jeanne Verheijen

Al gehoord? Ik heb zoiets van? Vast wel. Welnu: ik heb zoiets van: gaat dat ooit over, al die startzinnen en stopwoorden, versleten termen en nieuwerwetse begrippen, afkortingen en Engelse kreten. Toch? Want die soort figuren maakt van vrouwen mannen. En omgekeerd natuurlijk, want de ene spreker is de andere niet. Stoerheid telt, en dus win-win-situaties. Te pas en te onpas. Heel nadrukkelijk. Of precies, waar met een simpel ja kan worden volstaan. U hebt een punt, zo hoor ik regelmatig. Maar wat voor punt? Knelpunten, kernpunten en uitgangspunten zijn nog daaraan toe. Taartpunten ook. Maar vertrekpunten vergen aankomstpunten. En wat te doen met minpunten, mispunten en pijnpunten? Zo iets van: aanvoelen of invoelen? Dat is dan weer een open deur voor mensen, die de hele dag in- en uit zoomen zonder dat er een lens aan te pas komt. Of: in- en uitpraten zonder schaamlap. Ik heb zoiets van: in-, af- of ontregelen. Maar politiek is geen techniek. Nee toch? Dan maar luisteren naar kanttekeningen, en kijken naar sheets: doorkijkvellen zogezegd. Daar is niets mis mee. Ik heb zoiets van: weer een vondst voor de CD-Rom van van Dale. Hoewel: het Lubberiaanse woord ‘neertunnelen’ staat nog steeds niet in het Groot Woorden boek van de Nederlandse taal. Pijnpunten neertunnelen in een wit stuk om werkende weg, zwaluwstaartend, snelstens maar wel langs een tijdpad de hele zaak af te concluderen. Is dat niet mooi gezegd? Versleuteld en verspijkerd? Impliciet en expliciet naast elkaar, zodat er geen speld tussen te krijgen is.

Ik heb zoiets van ‘hype, hype, hoera’: wat fijn, dat ik desondanks de trend van de taal kan volgen op eigen of andermans ‘site’. Want ook Internet rukt op. Downloaden van tools voor het upgraden van fools. Hot en cool, de hele boel. Geen zwart- maar netwerken om een grijs verleden wit te wassen op het traject van hier tot ginds en elders. De ene surfer is de andere niet.  Trouwens, ik moet U zeggen, precies, naar de mensen toe, dat taal blijft boeien, juist in het politieke bedrijf, waar positioneren nu eenmaal troef is. Potten voor het homobeleid, is dat geen ‘opzienbarende’ vondst? Of stadsprovincies op verzoek van provinciesteden? Terugsluizen vervangt intussen uitkeren na afpakken. Over uitkeren gesproken, dat is plotseling een belast begrip, meer dan trekken van Drees. Want namen blijven tellen. Met Melkert-banen de ladder van Lansink op om kwartjes voor Kok te verdienen. De ene alliteratie is de andere niet. Stopwoorden en startzinnen: het blijven onbewuste en onschuldige uitingen, vergeleken met het soms versluierd, dan weer gezocht taalgebruik in de politiek. Lees de titels van documenten, en weet dat de vlag de lading niet altijd dekt. Neem nou ‘Inzake opsporing’ het rapport over de IRT-affaire, een afstandelijk opschrift bij een pittig advies. Of: bruidschat voor een winkeldochter, een gekunstelde titel van een omstreden geschrift over de WBL-zaak. Trouwens: de ene afkorting is de andere niet, zoals ‘Heel het raderwerk’ van de CTSV leerde. Had ik maar zoiets van een hele oplossing. Dan hoefde ik niet meer ‘hype, hype, hoera’ te roepen. Of wel soms?