Kaart Westenweurt
Tien jaar geleden vroeg wethouder Henk Janssen mij als voorzitter van een onafhankelijke werkgroep, die de patstelling in de problematiek van Nijmegen-west en Weurt moest doorbreken. Het overleg tussen de overheden (Nijmegen, Beuningen, Provincie Gelderland), bewoners en bedrijfsleven was volledig vastgelopen. Alle partijen, ook de milieu-werkgroepen zochten een onbevooroordeelde benadering van buitenaf. Ik heb ja gezegd, omdat ik nooit nee kan zeggen, maar ook omdat het thema mij aansprak: de relatie tussen leefomgeving en kankersterfte. Gelukkig zeiden vrijwel alle door mij gevraagde deskundigen ja op het verzoek lid te worden van de werkgroep. Eén man aarzelde en kwam uiteindelijk niet opdagen: Lucas Reinders van de Stichting Natuur en Milieu. Hij zal achteraf spijt hebben van zijn terughoudendheid. De werkgroep begon met het bestuderen van alle beschikbare documenten en rapporten. Verder raadpleegden wij ook verwante literatuur. Daarnaast liet de werkgroep alle partijen aan het woord via openbare hoorzittingen in het Nijmeegs stadhuis. Ondanks de tegenstellingen tussen bedrijven en bewoners kreeg de werkgroep veel waardering voor de aanpak. De samenstelling garandeerde dat alle facetten op het gebied van volksgezondheid, milieubeleid en communicatie aan de orde kwamen. De werkgroep heeft overigens geen verband tussen de kankersterfte en de aanwezigheid van industriële ondernemingen kunnen aantonen. De toevallig in die tijd gepubliceerde gezondheidsatlas met factoren die mogelijk relevant waren, werd in de beschouwing betrokken. Ik doel op de relatieve bevolkingsdichtheid, de sociale structuur, het rook- en leefgedrag.
Resultaten van de Commissie Lansink
Hoewel geen verband kon worden aangetoond met de emissies van industriële ondernemingen, besloot de commissie wel het voorzorgbeginsel tot uitgangspunt van haar aanbevelingen te maken. “Van A tot Z gewogen” heet het rapport met maar liefst 26 aanbevelingen rond diverse thema’s. Hoofdlijnen waren:
- gericht vervolgonderzoek van milieu en gezondheid
- bijstelling van de beleidspraktijk inzake vergunningen
- sterke verbetering van de handhaving
- afstemming en coördinatie van beleid bij betreffende overheden
- verbetering van de communicatie tussen overheden, bedrijven en burgers
De tijd ontbreekt om alle aanbevelingen uit 1997 tegen het licht te houden. Wel zijn alle facetten in de aanbevelingen aan de orde gesteld. Als rode draad gold als gezegd het voorzorgbeginsel en de noodzaak van open en fair overleg tussen alle partijen. Dat die aanbevelingen niet meteen en niet overal in goede aarde vielen blijkt uit het ‘Publiek Gerecht’, een milieutribunaal of gelegenheids-rechtbank, die op 25 juni 2002 – 5 jaar na de afronding van het werk van de Cie Lansink een poging tot bemiddeling ondernam. Zelf zag ik af van medewerking aan dat ‘gerecht’ omdat ik een herhaling van zetten onnodig vond. Het middel paste evenmin in onze aanbevelingen. Een pseudo-juridische aanpak en uitspraak zou averechts werken, vreesde ik. Achteraf viel het resultaat niet tegen, ook al had de provincie laten weten niet voor het ‘gerecht’ te willen verschijnen. Gelukkig zijn een reeks aanbevelingen geleidelijk tot uitvoering gekomen. En – zo bleek onlangs in Arnhem in een overleg van de GMF met gedeputeerde van Diessen – met een goed resultaat. Alle partijen zijn ‘on speaking terms’, en boeken resultaat. Al eerder is een fraaie bron van informatie tot stand gekomen: de website www.rechtomteweten.nl Een inspirerende uitdaging voor alle mensen die hun leefomgeving een goed hart toedragen. Ook wijs ik op het pragmatisch werkend “Ganzenheuveloverleg”en op het Kronenburger-forum: het adviesorgaan van de belangengroepen bij allerlei milieumaatregelen.
Kwaliteit leefomgeving
Nu al is een verbetering zichtbaar, door strakkere regelgeving, betere handhaving en het verplaatsen of verdwijnen van bedrijven: resultaat van meer open planprocessen en minder Raad van State zaken. Ik herinner aan de bovenwettelijke maatregelen bij de Nijmeegse Ijzergieterij. Wanneer de Europese Commissie de financiële injectie van de Nederlandse overheden goedkeurt zal de geurhinder verminderen, evenals de uitstoot van fijn stof. De gemeenten Beuningen en Nijmegen, hebben met Hart van Weurt en Koers West laten zien, dat ook zij hechten aan een leefgebied met positieve en vitale uitstraling en een basismilieukwaliteit die de toets van de kritiek kan weerstaan. De veelheid aan milieugegevens rond Nijmegen-west en Weurt en het verdrag van Arhus (dat overheden verplicht tot open milieu-informatie) hebben geleid tot een digitaal milieu-platform voor bewoners en ondernemers. Dat platform moet 3 doelen dienen:
- Een helder en bondig overzicht van alle relevante milieugegevens
- Een voortdurende gelegenheid tot actieve interactie, ook met beleidsmakers
- Een bijdrage aan het gevoel bij bewoners en ondernemers dat Nijmegen-west en Weurt gebieden zijn waar je trots bent er te wonen en/of te werken.
Tenslotte: Met gelukwensen aan bewoners en bedrijven en dank aan de makers verklaar ik de website www.westenweurt.nl voor geopend.
Toespraak bij de opening van de website www.westenweurt.nl op 8 april 2006 in het KSCC te Nijmegen