Toelichting bij de documentaire ‘Carnaval in Nijmegen tussen ooit en nu’, uitgebracht bij de viering van 44 Jaar Prinsenconvent van Knotsenburg. De documentaire beslaat uit twee delen: Deel 1 beslaat de jaren 1953 tot 1993, Deel 2 de jaren 1954 tot 2025.
Hoewel de ex-prinsen van Knotsenburg weten, dat in carnavalskringen mijlpalen gebaseerd worden op het elftallig stelsel, stonden zij niet stil bij de eerste en tweede mijlpaal. De jaren 1992 en 2003 kwamen kennelijk te vroeg voor een verjaardagsfeest van het informele gezelschap, dat later een statutaire vereniging werd. De aftelsom 2025-44 leert, dat het Prinsenconvent in 1981 is ontstaan. Plotsklaps. Elf ex-prinsen – Louis I Broekkamp, John I Bertine, Jos I van Grinsven, Toon I Heijmans, Theo II van Steen, Jan II van Wichen, Carol I Boef, Jan III Lauret, Ad I Lansink, Piet I Bruins en Winfried I Smolders – besloten tijdens de receptie van prins Dick I Huisman, aangespoord door de latere beschermheer Henk Bergamin, vaker bijeen te komen. Dat was voor John I aanleiding om even te verdwijnen, om vervolgens terug te komen net een handvol gouden schaartjes: een voor ieder van de aanwezige exen. Tijdens de maandelijkse borrel in de Vereeniging werd snel duidelijk, dat de bij tover(schaar)slag ontstane club levensvatbaar was. De ronde hoektafel in de Stephens Pub bood ruimte voor het toen 8 tot 12-koppige convent. De club groeide langzamerhand van 11 naar 33 leden. Uiteraard eisten ook ziekte en ouderdom en hun tol. Bedroefd voor hun gewaardeerde inbreng nam het Prinsenconvent afscheid van leden, die hen – soms veel te jong – zijn ontvallen.
Nog even terug naar de ‘oertijd’: het jonge Prinsenconvent voelde zich meteen thuis in Knotsenburg, zij het met enige afstand tot de Stichting Openbaar Carnaval Nijmegen. Van wederzijdse erkenning was aanvankelijk geen sprake, ondanks het besef dat de ex-prinsen hun uitverkiezing te danken hadden aan de SOCN. In de loop van de tijd werd de verstandhouding beter, vooral toen ex-prins Harm I Scheepbouwer SOCN-voorzitter werd. Later pakten ook andere ex-prinsen het bestuurlijke voortouw op: eerst Wiet I Benda, later Willem I Arns, die geruime tijd SOCN-voorzitter was en tegelijk trouw bleef aan zijn conventsgenoten. Ook nu zit een ex-prins de inmiddels in een federatie omgezette stichting voor: Hans IV Hartelo. Overigens blijkt ook een omgekeerde weg mogelijk: oud-SOCN-voorzitter Wilfred Jansen is in 2025 Prins Wilfred I van Knotsenburg, omringd door de entourage van pages, adjudanten en chef-protocol. De CP’s, verantwoordelijk is voor de logistiek van het Prinsenkabinet, zijn soms ook afkomstig uit het Prinsenconvent: een bevestiging van de betekenis van traditie en continuïteit.
In 1993 gaf het Prinsenconvent bij het verschijnen van de 100e uitgave van het lijfblad Schaaralaaf het boek Schaaralaaf van nul tot n(x) uit. Die eerste publicatie in boekvorm kreeg een uitgebreid vervolg in Van de Prins geen kwaad, waarin het (vele) wel en (weinige) wee van alle Prinsen van Knotsenburg tot en met 2009 werd opgetekend. De latere stadsprinsen moeten het vooralsnog met fraaie vouwbladen doen. Alle pagina’s en vouwbladen vormen samen de digitaal beschikbare reeks Alle Prinsen op een Rij. Bij de voorbereiding van de viering van het 44-jarig bestaan vroegen Willem I Arns en Lars I Hut, organisatoren van het feest – mij om de geschiedenis van het Prinsenconvent opnieuw in kaart te brengen. Het archief van Knotsenburg in beeld en mijn eigen fotoverzameling leverden beelden voor de documentaire. Fot’s, tekst en geluid toverde ik met het programma Fotomagico om in een tweedelige slideshow, die ik vervolgens omzette in films.
De productie van Carnaval in Nijmegen tussen ooit en nu kostte veel tijd. Maar het resultaat telt: de geschiedenis van het Prinsenconvent via Alle Prinsen op een Rij is een mooi overzicht in woord en vooral beeld, ondersteund door Nijmeegse carnavalsschlagers, en geordend naar alle Stadsprinsen vanaf vanaf Nico I Grijpink (1953). De herinneringen aan de prinsen wisselde ik af met beelden van andere ‘conventsproducties’, zoals spectaculaire proclamatie-acts, de organisatie van de Herenzitting, de aanbieding van de Hommage aan de Sint Steven aan de stad Nijmegen en de uitgave van Schaaralaaf. De succesvolle deelname aan het Kiek-ze-Kieke-schlager-festival is te beluisteren via drie van de acht carnavalsschlagers. Het eerste deel van de documentaire beslaat de periode 1953 tot en met 1993, van Prins Nico I Grijpink tot en met Prins Ronald I Migo. Het tweede deel van de documentaire beslaat de periode 1994 tot en met 2025, van Prins Ruud II de Vries tot Prins Wilfred !. Deel 2 gaat dus grotendeels over de jaren van de een en twintigste eeuw, weliswaar de tijd van individualisering, maar met voldoende aanknopingspunten voor het elkaar vasthouden in goede en slechte tijden.
Het voortbestaan van het Prinsenconvent is verzekerd door de jaarlijkse inauguratie van de kort daarvoor afgetreden prins. Die inauguratie leidde tot een nieuwe traditie, toen het convent daarvan een semiopenbare happening maakte. Op de 2e donderdag van april zien de terrasgangers op de Grote Markt ’s avonds in kwart-geel-rode kielen gehulde mannen voorbijtrekken achter een in monnikspij gestoken en aan koord gebonden figuur. Onder het murmelen van Al Mot ik Krupe lopen zij naar de Moenentrappen bij de Sint Steven, waar onder fakkellicht de geketende ex-prins op zijn knieën naar boven klautert. Vandaar trekt het gezelschap naar de Hommage aan de Sint Steven – de sculptuur van ex-prins Toon I, die het convent in 2006 de stad Nijmegen aanbood – waar de intrede van de nieuwe ex-prins wordt bekrachtigd. Carnaval blijft het domein van de verbondenheid, die zicht- en hoorbaar is in de documentaire over de geschiedenis van het Prinsenconvent. Het in 1981 bij tover(schaarslag ontstane Prinsenconvent gaat na de feestelijke viering van het 44 Jaar Prinsenconvent op 11 januari 2025 in Fort Lent enthousiast op weg naar 2036, vijf maal elf jaar na de even onvergetelijke als geslaagde oprichting in 1981: 44 jaar is immers niet niks, maar evenmin alles.
