Enkele bespiegelingen bij de wisseling van 2023 naar 2024

Op 30 december 2022 schreef ik ter afsluiting van mijn nieuwjaarsbericht: Voorbij de duisternis wenkt het licht naar 2023: uitzien naar wat komen gaat, ook al blijft de toekomst ongewis, in eigen huis en daarbuiten. Ik zag toen ondanks de onzekere vooruitzichten op het herstel van echtgenote Ans de toekomst met veel vertrouwen tegemoet. Haar levenslust, veerkracht en uithoudingsvermogen leken borg te staan voor een geslaagde revalidatie en een behouden thuiskomst. Ook de toenemende polarisatie in de samenleving, de groeiende onrust en de politieke versnippering in den Haag – jarenlang mijn geliefd domein – brachten mij niet van mijn stuk. Nu 2023 voorbij is, moet ik helaas vaststellen, dat de hoopvolle verwachtingen – zowel in eigen huis als daarbuiten – niet zijn uitgekomen. 

Ook nu beleeft Ans Kerstmis en Oud&Nieuw  in het gastvrije en zorgzame Revalidatiecentrum Waelwick, waar de therapeuten na haar derde revalidatietraject via dagbehandeling werkten aan haar verder herstel. Vijf maanden later brak Ans thuis bij een val haar heup, met als gevolg een drie weken durend verblijf in Radboudumc en daarna een hernieuwde opname in Waelwick. Dat vierde revalidatietraject was nog geen twee weten oud, toen weer een opname in Radboudumc nodig bleek voor het onderzoek van haar pijnlijke, mogelijk diabetische teen- en hiel-wond. Echografisch onderzoek leerde, dat aderverkalking in het bovenbeen de doorbloeding van de voet belemmert. Binnenkort worden met een dotterbehandeling de bloedvaten gereinigd en stents geplaatst. De fysiotherapeuten Maarten, Daan, Joppe, Esmee en Ricardo werken intussen weer aan het herstel van Ans. Mijn bezoeken aan Waelwick zijn geen last, wel een stimulans om Ans daarbij moed in te spreken.

De toekomst is overigens ook buiten eigen huis en buiten Waelwick  ongewis, nu veel mensen geluk en voorspoed  hebben ingeruild voor zelfbeklag en onvrede. De politieke aardverschuiving bij de Tweede Kamerverkiezingen is groter dan verwacht, temeer waar de politici, die onvrede hebben aangewakkerd de verkiezingen wonnen. De NRC kopte terecht: ‘2023 werd gedomineerd door onvrede van kiezers’. De krant vertelt niet, wie de (tegen) wind hebben gezaaid en evenmin wie de opgestoken storm moet doen gaan liggen, laat staan op welke wijze dat moet gebeuren. Daarom denk ik ook nu weer aan de befaamde verzen 1-6 uit Jesaja: 9: Het volk, dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien; zij die wonen in het land van de schaduw des doods, over hen zal een licht schijnen’. Die woorden uit de eerste lezing tijdens de Nachtmis op Kerstavond gaan over goed en kwaad, vrede en onvrede, voor- en tegenspoed en over wat te doen staat om de duisternis te verdrijven.

Vrede, voorspoed en veiligheid: die woorden passen niet in het autocratische jargon van een neo-imperialist als Putin, die al bijna twee jaar zijn ware aard toont na zijn inval in Oekraïne. Toen hij in 2014 de Krim veroverde werd de internationale gemeenschap nog niet wakker. Dat gebeurde wel, toen hij in 2022 Oekraïne wilde overmeesteren. Die poging mislukte aanvankelijk, vooral door het moedige optreden van Oekraïne’s eerste man Zelensky, maar de mensonterende oorlog woekert nog steeds voort. Intussen neemt de steun aan Oekraïne vanuit de westelijke wereld af, vooral onder invloed van de Republikeinen in de Verenigde Staten. De kans bestaat, dat Trump – een andere autocraat – begin 2025 weer in het Witte Huis  verschijnt, met alle negatieve gevolgen van dien. Intussen vergt ook het conflict tussen Israel en Palestina weer aandacht, daar overigens meer in de zin van bemiddeling dan als steun voor een van de strijdende partijen.

Gelukkig zijn er ook lichtpunten, weliswaar vooral buitenshuis, maar hoe dan ook positief te waarderen ontwikkelingen en gebeurtenissen. Ik denk aan de hartelijkheid, waarmee Nijmegen vluchtelingen opvangt en bejegent, al heel wat jaren. Enkele protesten tegen specifieke plaatsen daargelaten, is de veelal tijdelijke huisvesting van mensen, die noodgedwongen huis en haard hebben moeten verlaten, in de oudste stad van Nederland geen probleem. Burgemeester Hubert Bruls heeft van het begin af aan zich dienstbaar maar ook kwetsbaar opgesteld. Dat de Nijmeegse Gemeenteraad hem heeft voorgedragen voor een derde termijn als eerste burger spreekt boekdelen. Hubert Bruls is op zijn beurt trots op zijn stad, die onlangs Serious Request 2023 op de Grote Markt, zelfs na de tijdelijke verplaatsing van Mariken van Nijmegen, tot een daverend succes maakte.

Toen wij vorig jaar Kerstmis gescheiden moesten vieren, kon ik niet vermoeden, dat de geschiedenis zich zou herhalen. In Ewijk verdreef het feest van het licht de sombere gevoelens door de talloze lichtjes in de Hal, de Binnentuin en op Afdelingen 1 en 2, en niet te vergeten door de feestelijke Kerstlunch met andere partners van de aan het centrum gekluisterde patiënten, gevolgd door een wandeling naar de kerststal in het ‘centrum’ van Ewijk. De geschiedenis herhaalde zich ook in Nijmegen, waar op Kerstavond  Sophie van Kempen en Klaas Bouwmeester mij opnieuw met een heerlijk Kerstmaal verrasten. Zij hadden mij al blij gemaakt met het plan om de traditie van de gezamenlijke viering van de Nachtmis in de Petrus Canisiuskerk vol te houden, nu met Lieuwe, hun intussen 5 maanden ‘oude’ zoon, die vanaf zijn geboorte ook voor Ans en mij een bron van vreugde is. Lieuwe zou in zijn draagzak, zo was de verwachting, niemand tot last zijn. 

Lieuwe gedroeg zich inderdaad voorbeeldig, zonder de blikken van waardering van andere kerkgangers te beseffen. Pastoor Eduard Kimman S.J. was ook blij verrast, toen hij Sophie, Klaas, Lieuwe en mij zag, en een Zalig Kerstfeest toewenste. Zelf realiseerde ik mij, dat Lieuwe de jongste kerkganger was, en ik hoogstwaarschijnlijk de oudste, met een tijdspanne van bijna negen decennia. Ik dacht ook aan Ans, en aan alle nachtmissen, die wij samen vierden: in Nijmegen, Arnhem, Hilversum, Kranenburg, Kalkar en Xanten. Plaatsen verschillen, tijden veranderen, mensen ook. Maar vriendschap en verbondenheid blijven, over de grenzen van tijd en plaats heen. Met die wetenschap voor ogen wens ik – ook namens Ans – vanuit Nijmegen en Ewijk alle lezers van mijn schrijfsels een mooie jaarwisseling, met uitzicht op een voorspoedig 2024. En met verdraagzaamheid, solidariteit, barmhartigheid en rechtvaardigheid als sleutelwoorden voor een hoopvolle toekomst.