De eenjarige en vaste planten – Dahlia’s en Begonia’s uitgezonderd – laten het in de herfst langzamerhand afweten. Maar de Fluweelboom en de Marikenboom verrassen voorbijgangers met opvallende kleuren. Plotseling opdoemende paddestoelen dingen ook mee om de eerste plaats in de kleurenwedstrijd. Toch leggen de zwammen in het gazon het af tegen de kleurenverandering van de bladen van de Fluweelboom. Ook de goudgele sculptuur-achtige Marikenboom verdient in 2023 een ereprijs. Een eervolle derde plaats is er voor de Noorse Esdoorn.
Door het zachte begin van de herfst – de gemiddelde temperatuur was in september en oktober 2023 twee tot drie graden hoger dan gewoonlijk – bleven de bladeren van bomen en heesters veel langer groen. De uitgestelde komst van de herfstkleuren – een van de minder aantrekkelijke kanten van het jaargetijde, waarin de dagen voor het gevoel weer korter worden – gold ook voor de eigen tuin, met uitzondering van de Hemelboom, die sinds enkele jaren al in de zomer blad begint te verliezen. De rigoureuze onderhoudsbeurt, waarbij alle dode takken werden verwijderd, heeft de verdere aftakeling waarschijnlijk niet kunnen voorkomen. De hoveniers willen wachten tot het volgend voorjaar, voordat zij een niet-bindend advies over het lot van de 55-jaar oude Ailanthus altissima uitbrengen. Helen of hakken: dat wordt dus de vraag.
Van Hemelboom naar Marikenboom is voor bewoners van de stad van Moenen en Mariken een kleine stap. De op stok gekweekte Ginkgo Biloba Mariken is afkomstig van het inmiddels opgeheven Tuincentrum De Vereniging, waar wij talloze jaren planten en heesters kochten (en soms een kerstboom met kluit). Bij de ingang van het Tuincentrum viel destijds de Marikenboom op. Bovendien vertelde hovenier Ebben een mooi verhaal over de geschiedenis van de Nijmeegse Marikenboom en het doorkweken van de zaden uit de in de Marikenstraat weggehaalde boom. Het tien jaar geleden geplante boompje op stok kwam moeizaam op gang. Maar in 2023 toonde het boompje een weelderige bladgroei, wellicht als gevolg van de afwisseling tussen warme em natte weken. De Marikenboom is op Allerheiligen op zijn mooist. Toeval of genade, wie weet.
Wie van meer kleuren houdt, moet de Fluweelbbom, ook wel Azijnboom ( Rhus typhina geheten) in de gaten houden. De groene bladen verschieten tijdens de herfst geleidelijk maar niet gelijktijdig van kleur, van groen via geel en oranje naar rood. De stengels veranderen in feestslingers voor GO Ahead Eagles en andere (voetbal)verenigingen, die furore maken met de opvallende combinatie van geel en rood. De Fluweelboom plant zich voort via wortelstokken, groeit snel en draagt bij aan verwildering. Ik heb af en toe de snoeischaar moeten gebruiken, maar gelukkig heb ik enkele takken laten staan in de veronderstelling, dat de fraaie kleuren ook in 2023 hoger zouden scoren dan de alternatieve naam van de Fluweelboom. Die naam slaat op de fluweelzachte vrachtpluimen, die zure vruchten opleveren, vandaar de naam Azijnboom.
De herfst is ook het tijdslot, waarbinnen de paddestoelen te voorschijn komen, soms zelfs plotseling om vervolgens na een of twee dagen weer te verdwijnen. De kleuren spreken minder tot de verbeelding dan de vorm, zeker waar het om de gewone zwammen in eigen tuin gaat. Zij heten kennelijk niet voor niets de Gewone Glimmerinktzwam, hoewel zij beginnen met een mengkleur van geel, oranje en bruin. Na een dag verandert die fraaie kleur in zwart, zij het in diverse gradaties, waarna de zwammen even plotseling verdwijnen als opkomen bij een tweede ‘leg’, opnieuw in tien- tot honderdvoudige groepen. De Russula daarentegen leidt meestal een solitair bestaan van meerdere dagen. De hoedkleur van Russula’s kan zo’n beetje alle kleuren van het spectrum hebben: van wit tot kanariegeel of bloedrood en tussenkleuren, afhankelijk van de variant. Obsidentify vertelt niet, of ik de Bittere, Scherpe, Forse of Onsmakelijke variant in mijn tuin mocht begroeten.
Hoewel sommige bomen en heesters groen blijven, is geel bij uitstek de herfstkleur. De druivenstam heeft zijn blad intussen verloren, de Tulpenboom nog niet, terwijl de Vlinderstruik nog een tijdje groen blijft. De Noorse Esdoorn toont bij uitstek de kleurverandering, nog geaccentueerd foor de typische vorm van de bladeren. De dahlias en begonia’s houden vol, tot halverwege de herfst. Zij tellen dus mee in het herfstig kleurengamma. Dat de Fluweelboom tot winnaar van de kleurwedstrig moet worden uitgeroepen komt door de kleurenrijkdom op een – bijna ondeelbaar moment. De Mariekenboom belandt op de tweede plaats, door haar naam maar ook door het volle gebladerte, dat met de goud-gele kleur tijdloosheid uitstraalt. De Noorse Esdoorn scoort een eervolle derde plaats, vooral door de bijzondere vorm van de bladeren, die Harrie Gerritz ooit inspireerde tot een fraaie serie grafiek. De Tulpenboom en de Vlinderstruik wachten op het voorjaar.
