‘Act Now’: met Ursula von der Leyen en Frans Timmermans naar klimaatneutraal Europa
Het lijkt afgesproken werk: de samenloop van de slotweek van COP25 en de duo-presentatie van de EU Green Deal door de voorzitter en eerste voorzitter van de Europese Commissie. De twee toppolitici zijn formeel pas tien dagen op weg. Toch zijn door de bewuste koppeling aan COP25 ook buiten Europa de ogen gericht op wat (te) voorbarig een pact wordt genoemd: de hardop uitgesproken ambitie om in 2050 heel Europa klimaatneutraal te maken. Een netto uitstoot van nul CO2: dat is een pittige opgave, zelfs voor een (nog niet) eensgezind, laat staan verdeeld Europa. De praktijk leert, dat het plaatsen van een stip op de horizon minder moeite kost dan het bedenken en vooral treffen van maatregelen, die op korte termijn effect sorteren.
Ursula von der Leyen: The European Green Deal is our new growth strategy – for a growth that gives back more than it takes away. It shows how to transform our way of living and working, of producing and consuming so that we live healthier and make our businesses innovative. We can all be involved in the transition and we can all benefit from the opportunities. We will help our economy to be a global leader by moving first and moving fast. We are determined to succeed for the sake of this planet and life on it – for Europe’s natural heritage, for biodiversity, for our forests and our seas. By showing the rest of the world how to be sustainable and competitive, we can convince other countries to move with us
COP25 in Madrid is overigens de 25ste ‘Conference of the Parties’ in het kader van het VN Klimaatverdrag: de 15e ‘followup’ van het Kyoto-protocol en de 2e conferentie voor de uitvoering van het befaamde Parijs Akkoord (2015). Hoewel Kyoto (1997) al meer dan twee decennia geleden is, bewaar ik goede herinneringen aan die VN-Conferentie waar eigenlijk voor de eerste keer een serieus protocol werd overeengekomen. Uit onze gesprekken met Amerikaanse senatoren werd toen al duidelijk – ver voor Trump dus – dat vraagtekens pasten bij de medewerking van de Verenigde Staten. Maar de ‘sense of urgency’ was voelbaar, zeker onder de Europese deelnemers. Intussen heeft de tijd(geest) niet stilgestaan. De neoliberale wind, die in grote delen van Europa is gaan waaien, heeft de kernpunten van rentmeesterschap en gedeelde verantwoordelijkheid geen goed gedaan. Integendeel. Actuele reacties op social media leren nu al, dat de klimaatontkenners op de extreem-rechtse zijde van het politieke spectrum in de EU Green Deal een nieuwe stok hebben gevonden om de duurzame ontwikkeling verbaal neer te slaan. De aanvallen op Frans Timmermans zullen averechts werken, ook al blijft waakzaamheid geboden.
Frans Timmermans: We are in a climate and environmental emergency. The European Green Deal is an opportunity to improve the health and well-being of our people by transforming our economic model. Our plan sets out how to cut emissions, restore the health of our natural environment, protect our wildlife, create new economic opportunities, and improve the quality of life of our citizens. We all have an important part to play and every industry and country will be part of this transformation. Moreover, our responsibility is to make sure that this transition is a just transition, and that nobody is left behind as we deliver the European Green Deal.
Op de dag, waarop COP25 begonnen was, had Pär Larshans – Sustainability Director van de Ragn Sells Group uit Zweden – op doorreis naar Madrid mij gevraagd om in den Haag even bij te praten over gezamenlijke activiteiten op het terrein van de circulaire economie, en over de politieke betekenis van COP25. Bij een kort interview noemde ik drie harde actiepunten: het waarborgen van voldoende ‘public support’,. ook in sociale zin (social justice); en het nemen van concrete, voel- en zichtbare maatregelen op korte termijn. EU Vice President Frans Timmermans heeft – zo bleek uit zijn presentatie – oog voor de sociale aspecten van de EU Green Deal. Praten over 2050 – zo meen ik – is mooi maar blijft zonder betekenis, wanneer echte maatregelen uitblijven. Mijn derde punt: geen maatregelen uitsluiten, waarbij ik doel op niet-populaire actiepunten als kernenergie en CCS. Kernenergie is onmisbaar vanwege toenemend beroep op elektriciteit; en natuurlijke of artificiële opslag van CO2 is nodig omdat niet alle CO2-emissies vermeden kunnen worden.
Anders dan bij de totstandkoming van het Paris Agreement (2015) besteden de Madrid-gangers nu wel aandacht aan de transitie naar circulaire economie. Uit de korte verslagen en bondige interviews, die Pär Larshans vrijwel dagelijks naar zijn volgers stuurt, blijkt dat niet alleen ‘Act Now’ veel weerklank vindt maar ook de grote betekenis van de kernaspecten van afval (of resource-) hiërarchie: preventie, hergebruik en recycling. Ik wijs met name op de bijdrage van Hans Bruyninckx, general Director European Environmental Agency op 11 Dec 2019 in het Noorse Paviljoen (zie verslag Pär Larshans). Wanneer in Europa of beter nog wereldwijd de overgang van de lineaire naar de circulaire economie vorm en inhoud krijgt, zullen veel sectoren een aanmerkelijke bijdrage leveren aan de terugdringing van CO2-emissies, en dus aan het klimaatbeleid. Dat daarbij een goede balans moet worden gevonden tussen markt en overheid, spreekt vanzelf. Aan een bureaucratische planeconomie bestaat evenmin behoefte als aan een ongebreidelde groei. De uitdaging ligt -zoals zo vaak – in het midden: de verbinding tussen welvaart en welzijn, tussen ‘social justice’ en ‘responsible economics’, het behoud en de versterking van ‘natural and social capital’.
Gelukkig klinken de eerste politieke reacties positief, in Europa – althans het Europees Parlement – maar eigenlijk ook in Nederland. Het Klimaatakkoord en de Klimaatwet hebben kennelijk de weg al enigszins geeffend, ook al laten concrete acties – ook door het gedoogbeleid – nog steeds op zich wachten. Ongetwijfeld zullen de ‘usual suspects’ – volbloed klimaatsceptici en hardleerse populisten – twijfels gaan zaaien, temeer waar het Europese voortouw volgens brexit- en nexit-lieden in de verkeerde handen ligt. In het midden van het politieke spectrum is ook enig tandengeknars hoorbaar, vooral omdat de verkeer- en vervoersectoren niet langer buiten schot kunnen blijven. Maar grosso modo lijkt een politiek draagvlak verzekerd, wanneer bij de maatregelen rekening wordt gehouden met de draagkracht van de bevolking en de concurrentiepositie van het bedrijfsleven. Van politici mag en moet lef en daadkracht worden gevraagd: Act Now dus.
Dag meneer Lansink , als uitvinder van de ladder van lansink .
Begrijpelijk dat u zo enthousiast bent over de plannen van mevr. Ursula en Frans timmermans , maar hoe ziet u de problematiek rondom het afval dat de energietransitie reeds veroorzaakt en zal veroorzaken ?
Miljoenen wieken – ruwweg 20 ton per MW – van windmolens ,vervaardigd van thermohardende en vezelversterkte kunststoffen; miljarden zonnepanelen en miljarden apparaten en devices uit woningen die “energieneutraal” werden gemaakt, die over een jaar of 15 als chemisch afval op de afvalberg zullen belanden? En hoe zich dat verhoudt tot versnelde depletie van grondstoffen en “circulair produceren ” ?
Dag Bert Pijnse van der Aa: mijn dank voor uw reactie, die inderdaad hout snijdt. De stimulering van duurzame energie via zon en wind roept andere problemen op, met name na de gebruiksduur van zonnepanelen, windmolens en accu’s c.q. batterijen. De toptreden van de ladder van Lansink zijn ook hier van toepassing: dus kwantitatieve preventie door verlenging van levensduur, ecodesign met (her)gebruik van producten en grondstoffen, en optimalisering van recycling-technieken.
Voorkomen moet worden dat nieuwe, onbruikbare materialen de status van chemisch afval krijgen. Ik heb deze punten in columns en in mijn boek ‘Challenging Changes’ aan de orde gesteld. Met het bericht over de EU Green Deal beoog ik de hoofdlijnen van de Europese aanpak te ondersteunen, en de relatie tussen klimaatbeleid en circulaire economie te benadrukken. Maar dat er nog heel wat moet gebeuren (en worden tegengehouden), staat buiten kijf.
Dag meneer Lansink , laat nu de verlenging van levensduur van gebouwen en producten en met name windmolens en zonnepanelen , waarmee de energietransitie wordt vormgeven, nu juist het grote probleem zijn en bovendien :dat de effciëntie van de energievoorziening, door de inzet van deze productiemiddelen met een productiefactor van resp 25 % en 11% , sinds 250 jaar dáalt in plaats van stijgt! Dus dat er meer brandstoffen nodig zijn om een eenheid elektrische energie op te wekken en méér CO2 wordt uitgestoten, in plaats van minder. Die problemen verdijnen nie met en beetje polderen . Integendeel., ze worden -bewust- groter gemaakt .
Nooit eerder sinds de industriële revolutie van start ging (1710) , steeg de energieconsumptie zó snel ; werden grondstoffen en voorraden zó snel uitgeput en werden afval bergen zó snel groter. Allemaal dankzij het lucide beleid van onze leiders . De EU zou inderdaad goede leiders nodig hebben gehad als ze voornemens zou hebben gehad werkelijke maatregelen te nemen. Dat had ze niet . Het doel was werkgelegenheid te scheppen tegen elke kost -letterlijk de aarde- teneinde de economie/welvaart te redden. Het is maar te hopen dat de mensn van extinction Rebellion er niet achter komen. Ik schreef al jaren geleden ook een verhaaltje over circulaire economie , met oa een link naar een voorstel van een Finse Parlementariër wat waarschijnlijk in de prullenbak verdween onder druk van machtige afval -bedrijven die helemaal niet wilen dat er minder afval wordt geproduceerd , want afval =goud . Platina zelfs inmiddels. Met vriendelijke groet .
http://bureaulesswatts.nl/circulaire-economie/
‘Amehoela, zou mijn oude moeder zeggen’. Ik begin met deze zin, ontleend aan de nostalgische tekst over circulaire economie, die u ooit heeft ingezonden, kennelijk zonder succes. Want het is eerder een nostalgisch verhaal hoe het vroeger was dan een serieuze bijdrage aan de (of een) circulaire economie. Ik heb zelf de schillenboer meegemaakt, en van de voddenmand in Arnhem in ruil voor wat oude spullen een xylofoon gekregen. Ik mocht melkboer Jan Raadman in Arnhem meehelpen met het rondbrengen van melk, per liter overgeschonken in een kannetje. Dat waren nog eens tijden. Maar die tijden komen niet terug, evenmin als de omstandigheden waaronder voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog veel mensen moesten leven, zelfs in Nederland. De bevolking is wereldwijd gegroeid, de sterfte afgenomen, de gemiddelde leeftijd toegenomen en de gezondheidssituatie sterk verbeterd. Dat heeft met van alles en nog wat te maken, ook de technologische ontwikkelingen, met al zijn voor- en nadelen. Ik poets die nadelen niet weg, maar stel slechts vast, dat het zoeken naar een evenwicht tussen ‘social, natural en financial capital’ = en dat dan wereldwijd – een opgave en uitdaging blijft. Ik vond uw eerste reactie een zinnige bijdrage aan de discussie over circulaire economie: uw antwoord op mijn reactie is dat niet. Integendeel. Hopelijk gat u zich wat meer verdiepen in de actuele situatie van de circulaire economie. Dan kunt u wellicht een bruikbare bijdrage leveren aan een vraagstuk, dat u en mij bezig houdt.
[bruikbare bijdrage ] wellicht de link naar de Finse Parlementarier nog volgen en mijn artikelen ‘biobased’, ‘deelculaire economie’ en de ‘kantelklok’ waarin ik een en ander uitleg: nog lezen 🙂
De voorstellen van deze Finse parlementariër zouden inhouden dat de toepassing van thermohardende kunsstoffen voor wieken per direct zou worden verboden en mogelijk ook zonnepanelen. Ik neem aan dat u het daar wel mee eens bent. We hebben net uit het nieuws mogen vernemen wat er kan gebeuren als leiders niet naar het volk – hardleerse populisten en een handvol klimaatsceptici – luisteren. Leuk ook dat u nog weet van die schilleboer. Die halen ze nu gesubsidieerd weer terug als uiting van folkore: Delft. Daar hebben ze zelfs een heus wormenhotel geopend: 10.000 euro per worm. De tijde zijn wel veranderd ja, wat u zegt.
Hopenlijk komen er nog wat meer reacties. Met vriendelijke groet, Bert Pijnse van der Aa
“Dat waren nog eens tijden. Maar die tijd komt niet terug etc.”
Oh nee? Vele Duitse linksgroenen dromen er namelijk wel van en praten er over. Zo ook ene Professor aan de Universiteit Oldenburg, genaamd Paech. Hij is zelfbenoemd professor in de ‘Postwachstumsökonomie’. Citaat van deze professor: “Wir hätten autofreie Innenstädte, würden uns zu Fuß, mit dem Fahrrad oder per Bus fortbewegen. Auch Pferdewagen, Handwagen, Lastenfahrräder kämen wieder zurück. Das wird total schön aussehen! Wir hätten mehr Zeit. Zeit ersetzt Verkehr. Die Menschen bewegen sich wieder viel mehr und sind körperlich erheblich fitter.”
In het Duitse dagblad „Taz“ schreef economisch redacteur Ulrike Herrmann hoe een consequent doorgevoerde klimaatpolitiek er uit zal zien: „Es gibt keine Alternative zum Ökostrom, aber dieser wird immer knapp und kostbar bleiben. (…) Wenn die Menschheit überleben soll, müssen die Industrieländer ihren Verbrauch schrumpfen. (…) Es gibt bereits ein historisches Schrumpfungsmodell, an dem man sich orientieren könnte: die britische Kriegswirtschaft zwischen 1940 und 1945. Damals standen die Briten vor einer monströsen Herausforderung. Überrascht vom Ausbruch des Zweiten Weltkriegs mussten sie in kürzester Zeit ihre Friedenswirtschaft auf Krieg umstellen, ohne dass die Bevölkerung hungerte.“
De politieke partij “Die Grünen” in Hamburg willen AL het autoverkeer uit de binnenstad verbannen. De wegen worden omgebouwd tot fietspaden en volkstuintjes waar de bevolking zijn eigen biogroen kan verbouwen. Aan de rand van de stad moeten logistieke ‘hubs’ voor goederenverkeer komen vanwaaruit per bakfietsen de stad kan worden bevoorraad.
Zo te lezen zijn er best invloedrijke, linkse mensen te vinden die paard-en-wagen nog niet zo’n slecht idee vinden.
De schillenboer, de melkboer met een kan melk. Ik ken ze ook nog. En elke week als traktatie een trekdrop van 5 cent. Gulden cent uiteraard. We leven in een andere tijd, terug kan echt niet meer. Toch lijkt het er voor mij als leek wel op, dat men naar die goeie ouwe tijd terug wil. Moeders die de was weer doet op een wasbord en wringer. Een recycle-boer met paard en wagen.
Nu gaat de EU even ruim 200 miljard per jaar uitgeven aan het klimaat. Wel ja joh. Kijk van economie heb ik geen verstand. Echter zoveel geld uitgeven gaat me boven de pet. Wie brengt dat geld op? Waar gaat het heen? Zo maar wat vragen. Ik hoor en lees wel: het is een feest voor de portemonnee. Het uitgegeven geld komt met een multiplier weer terug. Oh? Hoe dan?
De uitgaven voor de burger voor dit klimaatakkoord zijn niet uitgerekend. De politiek rekent zich rijk maar ten koste van wie? Ik ben bang dat de burger weer eens mag opdraaien voor het wensdenken van dhr Timmermans en vrienden. Buiten nog het feit dat oude huizen niet eens fatsoenlijk van het gas af te krijgen zijn. Alleen tegen exorbitant hoge kosten, dat wel.
De investeringen die de burger moet doen: Isoleren, wamtepomp, zonnepanelen, EV etc. Ik kan het niet opbrengen hoor. Wie wel? Terugverdienen? Echt niet.Een fatsoenlijk antwoord heb ik nog nooit gekregen.
Jammer vind ik het te lezen dat nuchtere mensen, die een beetje nadenken over wel of geen door de mens veroorzaakte opwarming, gelijk in de extreem-rechtse hoek worden gezet. Dat blokkeert een goede discussie.Zonde.