Scheiding van kunststoffen bij SITA Europoort

Wanneer het aan de NRK ligt, wordt de lineaire economie voorgoed begraven. De wens van de brancheorganisatie voor de rubber-, recycling-, en kunststofindustrie is waarschijnlijk de vader van deze even mooie als merkwaardige gedachte. Want anders dan de schrijvers van het onlangs gepubliceerde manifest met het pleidooi voor een Masterplan Kunststof Kringloop beweren, is de lineaire economie niet de oorzaak van het in vergelijking met andere materiaalstromen lage recyclingpercentage, en evenmin van het vaak voorkomende downcycling. De oorzaken liggen in de werking van de vrije markt, de globalisering van materiaalstromen en de relatief lage kostprijs van de ‘virgin materials’. Voeg daarbij de kwaliteitseisen van de producenten, vooral bij verpakkingen van voedsel en dranken, en duidelijk wordt, dat de auteurs van het overigens belangwekkende manifest oorzaak en gevolg door elkaar halen. Gelukkig doen zij dat niet wanneer het om de hoofdlijnen van een toekomstig Masterplan gaat. Dat zijn stuk voor stuk interessante lijnen, die de moeite van uitwerking, invulling en implementatie waard zijn. Of daarmee voorgoed afscheid genomen kan worden van de door de opstellers vermaledijde lineaire context valt intussen te bezien, omdat ook in de aanzet tot het Masterplan ‘virgin materials’ een rol blijven spelen. Trouwens, klassieke recyclingstromen als metalen, glas en papier vinden al decennia lang de weg tussen vraag en aanbod, ver voor de tijd van duurzame ontwikkeling en circulaire economie. Lineariteit is dus niet de ultieme oorzaak van te trage ontwikkelingen. Het zijn veeleer de uiteenlopende zakelijke belangen, en – een ander maar niet onbelangrijk punt – het gecompliceerde karakter van kunststoffen, zeker wanneer van een gemengde toepassing sprake is. Terug naar de elementen voor een plan van aanpak voor een toekomstbestendig Masterplan, dat de belemmeringen voor een versterking van de kringloop moet wegnemen. Naast een integrale visie op de waarde van het zoveel mogelijk sluiten van de kunststoffen-kringloop gaat het om  samenwerking in de driehoek markt, technologie en overheid.  Gestimuleerd door overheid en bedrijfsleven zorgen wetenschappers en technologen voor materiaalontwikkeling en specifieke technologieën, terwijl producenten en ontwikkelaars werken aan ‘design for recycling’. De overheid moet zich verantwoordelijk weten voor de afstemming van regelgeving, en waar mogelijk financiële prikkels introduceren om het recyclaat van kunststoffen gelijke – of zelfs betere – kansen te bieden dan ‘virgin materials’. Standaardisatie is trouwens ook belangrijk, omdat het sluiten van kringlopen staat of valt met de kwaliteit van materialen en van de schaalgrootte van inzameling en verwerking. Interessant is het pleidooi van de NRK voor chemische recycling. De splitsing van polymeren in (nieuwe) monomeren kan meer homogene en hoogwaardige secundaire materiaalstromen opleveren, maar kost in het merendeel van de gevallen ook aardig wat energie. Optimalisering van bronscheiding lijkt een beter alternatief. Maar daar komt de burger om de hoek kijken, de schakel, die in het document van de NRK eigenlijk weinig aan bod komt. Zou dat komen door de voortdurende discussie over statiegeld en zwerfafval? Het definitieve NRK Masterplan geeft hopelijk antwoord op alle vragen, ook die in het brede snijvlak van liniaal en cirkel. (Recycling Magazine Benelux, 21 november 2016)