Ad Lansink voor het Hoofdkantoor van de Ragn Sells Groep in Stockholm, juni 2018

Enkele jaren geleden sprak ik in Zweden met de staf van de Ragn Sells Group – de in Noorse landen actieve recycling-onderneming– over circulaire economie. In dat kader vroegen Par Larshans en Graham Aid mij om vervanging van ‘waste hierarchy’ door ‘resource hierarchy’. Ik begreep hun bedoeling. Zelf had ik in 1995 tevergeefs geprobeerd de afvaldefinitie te wijzigen. Ik wees mijn gastheren wel op de top van de afvalhiërarchie. Preventie gaat vooraf aan de volgende treden van de ladder: bronscheiding, recycling en meervoudig hergebruik. Die processen leveren vervolgens de broodnodige secundaire grondstoffen, ook fosfaten, een van de peerpunten van Ragn Sells. Circulaire economie vergt woorden, maar moet het vooral hebben van concrete daden: gerichte innovatie, toepasbare technologie en serieus ketenbeheer, liefst meteen maar hoe dan ook op korte termijn. Herwinning, behoud en creatie van waarde zijn daarbij essentieel, in materiele en immateriële zin. Maatschappelijke waarden zijn immers moeilijk in geld uit te drukken. De waarde van primaire en secundaire grondstoffen is overigens tijd, plaats en functie gebonden. Die criteria zijn inmiddels bevestigd door de wereldwijde interactie van klimaatbeleid en circulaire economie.  Ook de Covid19-pandemie en de Russische invasie van Ukraine dragen bij aan geopolitieke instabiliteit, met gevolgen voor energie- en grondstoffenmarkten. De waarde van grondstoffen kent een volatiel karakter, met als gevolg winst voor de ene en verlies voor de andere partij. Waarde blijkt opnieuw een even vluchtig als relatief begrip. Daarmee krijgen de criteria van tijd, plaats en functie een pittige betekenis. Waardebehoud en waardcreatie blijven een (circulair-)economische, maatschappelijke en dus ook politieke uitdaging. De noodzakelijke transitie naar duurzame energie en het streven fossielvrije mobiliteit vergen immense hoeveelheden grondstoffen, in het bijzonder metalen als lithium, kobalt en nikkel. De technologische en geopolitieke schaarste van onvervangbare grondstoffen wordt nu al gevreesd. Angst voor tekorten moet daarom worden omgezet in breed gevoelde uitdagingen. Ik doel niet alleen op slechten en voorkomen van geopolitieke barrières, maar ook op vergroting en verruiming van recycling en hergebruik. Politici moeten daarbij zorgen voor duidelijke meer desondanks flexibele wetgeving. Het bedrijfsleven – met name de recyclingsector – zou zich moeten richten op de gebieden, waar een forse groei valt te verwachten en waar volop kansen liggen voor optimale recycling recycling en verantwoord hergebruik. Te denken valt aan deelsectoren als fosfaten, kunststoffen en metalen, vooral uit batterijen. Er valt ook geopolitiek een wereld te winnen, wanneer woorden in daden worden omgezet. (RMB, februari 2023)