Een springprocessie van milieubewuste pelgrims, die een gebed zonder einde bidden: zo karakteriseerde ik ooit de moeizame invoering van statiegelden op plastic flessen en drankblikjes. Die gebeden zijn eindelijk verhoord, nu vanaf 1 april 2023 bierbrouwers en andere drankproducenten hun blikjes van een barcode moeten voorzien, als bewijs van de betaling van statiegeld. Na het scannen van de lege, niet platgetrapte blikjes krijgen de consumenten hun statiegeld terug volgens de ingeburgerde methodiek van de flessenautomaat. De ‘inburgering’ van aluminium blikjes wordt wennen en wachten, omdat enkele brouwers de al eerder uitgestelde datum van 1 april 2023 niet konden halen. Trouw wees intussen hun lezers aan het onmiskenbare feit, dat de Tweede Kamer al in 1991 via de motie Lansink – van Rijn-Vellekoop minister Alders opdroeg statiegeld in te voeren, niet alleen op blikjes maar ook op flessen en batterijen. Dat het bedrijfsleven grote moeite had met de motie bleek kort na de stemming in de Tweede Kamer. De top van Philips ontbood ons om hun afkeer van verwijderingsbijdragen op batterijen kenbaar te maken. Mijn inhoudelijke verdediging van de motie viel in onvruchtbare aarde. Niettemin is enkele jaren later een effectief systeem van verwijderingsbijdragen voor batterijen ingevoerd. Dat lukte niet voor plastic flessen en blikjes. De supermarkten verzetten zich jarenlang tegen de generieke invoering van statiegelden, om organisatorische en (retour-) logistieke redenen. Bewindslieden van diverse snit slaagden er niet in om het in andere landen geaccepteerde instrument bespreekbaar, laat staan aanvaard te krijgen. Dat nu ruim dertig jaar na de aanvaarding van de Kamermotie een doorbraak is bereikt, is vooral te danken aan de Statiegeldalliantie: een samenwerkingsverband van 1200 Nederlandse en Belgische organisaties, verenigingen, lokale overheden en bedrijven. In lijn met de Kamermotie van 1991 wijst de alliantie, die primair het zwerfafval beur is, ook op besparing van grondstoffen door hergebruik van producten en materialen. Statiegelden en verwijderingsbijdragen bevorderen inderdaad hergebruik van glazen verpakkingen en recycling van kunststofflessen, blikjes en batterijen, temeer waar bronscheiding de kwaliteit van de secundaire grondstoffen vergroot. De aanhouder wint, zo moet de Kamer gedacht hebben, toen de Statiegeldalliantie een steeds groter draagvlak verwierf. De toenemende druk op de staatssecretaris en het bedrijfsleven maakte korte metten met het gebed zonder einde. De aanhouder wint: dat moet ook gelden voor de aanpak van andere milieuvraagstukken, die de samenleving verlammen. Een krachtig klimaatbeleid en een stevige aanpak van de stikstofproblematiek vergt doortastende politici, die harde boodschappen niet schuwen.(April 2023)