Het gebeurt niet vaak, dat de letterlijke en figuurlijke betekenis van een woord dicht bij elkaar liggen. Nu de klachten over de inzameling van met statiegeld belaste flesjes en blikjes hand over hand toenemen is het Engelse woord voor flessenhals van toepassing: een plaats in of deel van een (circulair-economisch) proces waar de voortgang vertraagd wordt. Het voor de inzameling verantwoordelijke Afvalfonds Verpakkingen vindt, dat de consumenten nog moeten wennen aan statiegeldapparaten. Bovendien zou volgens Afvalfonds-directeur Hester Klein Lankhorst nader onderzoek naar het consumentengedrag moeten uitwijzen, of en waar extra statiegeldautomaten nodig zijn. Staatssecretaris Vivianne Heijnen is op voorhand van oordeel, dat de drempel voor consumenten verlaagd moet worden via de plaatsing van meer statiegeldautomaten. Uit eigen ervaring weet ik, dat de vermeende drempel wel meevalt. In stedelijke gebieden zijn voldoende supermarkten te vinden, waar milieu- en geldbewuste mensen hun statiegeld kunnen omzetten in tegoedbonnen. Dat die bonnen niet onbeperkt geldig zijn is intussen een andere, weinig gehoorde tekortkoming. Veel beroerder is de constatering, dat te veel flessen en blikjes niet worden herkend door de statiegeldautomaten. Opvallend genoeg wijt niemand het euvel van de te lage inzameling – 65% in plaats van 90% – aan het gebrekkig functioneren van de inzamelapparatuur. Onlangs toog ik met een grote tas verpakkingen – bierflesjes, colablikjes en plastic limonadeflessen – naar de automaat van een grote, alom bekende supermarkt. Ik had alleen schone verpakkingen, keurig voorzien van de statiegeld-barcode, meegenomen. Helaas werd meer dan de helft van de verpakkingen niet geaccepteerd. Bij nieuwe pogingen kwam de verpakking terug, soms ook niet, maar dan bleef het tegoedsaldo ongewijzigd en blokkeerde de automaat Een nieuwe tocht naar een andere supermarkt leverde een nog slechter resultaat. Mijn voorgangster bij die automaat moest een deel van haar verpakkingen weer mee naar huis nemen. Zelf scoorde ik een tegoed van €0,50 waar ik ruim €2,00 had moeten krijgen. Supermarktbeheerders wijzen op de vervuiling van de automaten. Of dat de oorzaak van de weigeringen is, blijft ongewis. Van kinderziekten kan geen sprake zijn, omdat de meeste inzamelapparatuur voor de toevoeging van de blikjes een goede naam had opgebouwd. De invoering van het statiegeld was bestuurlijk een gebed zonder einde. Nu dat gebed lijkt verhoord, doemen andere obstakels op: technologisch, softwarematig of anderszins. Een grondige analyse en snelle aanpak is geboden, om behoud van motivatie en versterking van circulariteit.  Optimale retourlogistiek verdraagt geen ‘bottlenecks’. (October 2023)