Willem Aantjes (Bron: NRC-Reader © Photo Merlin Daleman)

Sociale gerechtigheid en duurzame solidariteit

Het bericht van het overlijden van Wim Aantjes heeft mij uren bezig gehouden. Zijn heengaan op de gezegende en respectabele leeftijd van 92 jaar kwam onverwacht, omdat hij nog regelmatig van zich liet horen via Twitter, het sociale medium waarmee hij met zijn koersvaste opvattingen en inspirerende gedachten nog veel mensen wist te bereiken. Vanaf de eerste dag, dat ik Wim Aantjes ontmoette – het was tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1977 in Elst – tot ons laatste gesprek bij de mooie viering van zijn 90-ste verjaardag in den Haag ben ik hem blijven zien als de man, die in al zijn vezels de waarden van de christendemocratisch politiek uitstraalde.

Wim Aantjes achter de bestuurstafel in de CDA-fractiekamer, met aan zijn zijde Ruud Lubbers en Gerard van Leijenhorst (1978)

Wim Aantjes was in de jaren 1977 en 1978 – het begin van mijn Kamerlidmaatschap – een kundige leermeester en een enthousiasmerende gangmaker. Ik zal nooit vergeten, dat hij bij de bespreking van mijn eerste inbreng voor een plenair debat – mijn maiden speech in de Tweede Kamer in het voorjaar van 1978 – de leden van de CDA-fractie met enkele welgekozen woorden wees op de wijze, waarop ik in mijn bijdrage voor een debat over het wetenschapsbeleid de kernwaarden van het CDA aan de orde had gesteld. Gerechtigheid, solidariteit, rentmeesterschap en gedeelde verantwoordelijkheid: dat waren voor Wim Aantjes tot zijn laatste dag steevaste richtingwijzers, bakens op de moeilijke maar dankbare weg naar een betere samenleving.

Wim Aantjes aan het woord als CDA-fractievoorzitter. Zijn fractiegenoten zijn een en al aandacht (1978)

Zijn CDA-fractievoorzitterschap heeft door de later onjuist gebleken aantijgingen van Lou de Jong slechts kort mogen duren. Maar zijn boodschap, ook verwoord in de befaamde Bergrede, heeft vele jaren de koers van het CDA bepaald, ondanks de relativering die hij  later zelf uit bescheidenheid aanbracht. Wie Wim Aantjes gevolgd heeft na zijn besluit om het CDA niet te belasten met de  later onterecht gebleken discussie over wat jammergenoeg nog steeds zijn oorlogsverleden wordt genoemd, weet, dat de politicus uit Bleskensgraaf koersvast is gebleven, zijn hele leven lang. Koersvastheid lijkt een begrip uit vroegere tijden, maar is dat niet. Ook in dat opzicht blijft Wim Aantjes een onmiskenbaar voorbeeld voor veel politici, uit eigen en andermans kring. Het is even opvallend als lovenswaardig, dat alle media – geschreven en gesproken – uitvoerig hebben stilgestaan bij het overlijden van de man, die het CDA trouw is gebleven, ook toen de koers – soms noodgedwongen, soms bewust – werd verlegd. Zijn politieke lotgenoten van toen, nu en morgen kunnen Wim Aantjes geen grotere eer bewijzen dan vast te houden aan de kernwaarden van zijn leven, samengevat in twee begrippen: sociale gerechtigheid en duurzame solidariteit.

Maaike van Houten: klein verslag, Trouw, 30 oktober 2015

Op 22 oktober 2015 namen Ineke Ludikhuize – de liefde van zijn leven – met de overige familieleden, en met talloze vrienden, kennissen, politici en journalisten definitief afscheid van Wim Aantjes tijdens een indrukwekkende dankdienst voor zijn leven in de volle Geertekerk te Utrecht. Maaike van Houten verwoordde in haar ‘klein verslag’ in Trouw een even boeiende als treffende impressie van een plechtigheid, die velen tot in lengte van jaren zal bijblijven.