Persoonlijke herinneringen aan groots en geliefd kunstenaar

‘Alles wat jij ziet, zijn vissen. Zo moet je het zien’, aldus Rob Terwindt tien jaar geleden tegen Els Dinnissen tijdens de opnames voor een film over Rob’s oevre. De cineaste en de kunstenaar staan in het atelier, waar Rob werkt aan het laatste doek in zijn serie Riddergevechten. Van Vis tot Veldslag: zo zou de film gaan heten. Alliteratie werkt, ook in de beeldende kunst. ‘Alles wat je ziet zijn vissen? De ridders ook’ vraagt Els voorzichtig. Ja, antwoordt Rob. ‘Maar wanneer je wilt, kan ik ook een vis op de helmen schilderen’. Het is Rob ten voeten uit; creatief, inventief, onderkoeld, provocerend,  humoristisch, verbeeldend, kleurrijk en ga zo maar door. Het toeval wil, dat het eerste schilderij, wat ik van Rob kocht een vis verbeeldt, in geuren en kleuren.

City Bar

Ik leerde Rob kennen in de City Bar, destijds het zogenaamde Bijkantoor van de Gelderlander, maar in de jaren zeventig vooral de dagelijkse stamkroeg van de Nijmeegse kunstscene. Rob Terwindt was daar het onbetwiste middelpunt, temidden van kunstbroeders en – zusters als Theo Elfrink, Harry van Kuyk, Ed van Teeseling, Oscar Goedhart, Klaus van der Locht, Nel Linssen, John Slippens, Gertjan van Oostende en Kees Raymakers. En wanneer Rob er niet was, dan was hij er toch via het grote schilderij aan het plafond. Daar hield een forse keizer de stamgasten van eigenaar Jo Samson – waaronder ook enkele buurtgenoten en koppelbazen – in de gaten.

Rob schilderde naar eigen zeggen geen mensen, maar figuren met al hun emoties. Of dat ook geldt voor het befaamde Kroegtafereel, dat hij in 1976 en 1977 schilderde op verzoek van uitbater Jo Samson, betwijfel ik. De meeste stamgasten lijken zo uit het leven gegrepen, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, dat zij daar staan, in alle ernst bijeengezet voor, op en achter de toog van Jo Samson en Annemiek van Woerden. Ik herinner me als de dag van gisteren de uren, waarop Rob mij als laatste personage toevoegde aan het doek. Rechts onder in de hoek, onder Jan van Teeffelen was nog plaats voor de enige politicus op het schilderij. Terwijl ik in Robs atelier aan het Pijkegas poseerde, draaide hij muziek van Boy Raymakers. Toen ik in de spiegel mijn hoofd niet meer meebewoog wist ik dat ik ‘erop’ stond.

In de City Bar – het onvergetelijke domein van uitbater Jo Samson – hebben we heel wat zaken besproken, ook buiten het domein van de kunst. Mijn lidmaatschap van de Tweede Kamer verruimde trouwens de gespreksstof van meer stamgasten. Rob Terwindt wist veel en vertelde graag zijn mooie verhalen aan iedereen met een gewillig oor. Wat mij wel verraste – ondanks de al genoemde vissen –  was zijn voorzitterschap van het Scholleke, de kleinste visclub van Nederland met slechts vijf leden. Als enig erelid mocht ik twee keer mee naar Ouddorp, waar de artistieke en andere vissers meestal wel wat schollen wisten te vangen. Lukte het niet, dan was er wel de veiling. Want zonder schol in de City Bar terug komen, dat kon natuurlijk niet.

De afstand tussen kunst en politiek was voor Rob Terwindt geen belemmering om mij in 1991 te vragen zijn expositie bij Interart in Heeswijk-Dinther te openen. De galerie van Astrid en Dick Rakhorst was toen nog gevestigd in het oude gemeentehuis. Een groot aantal gasten luisterde met enige verbazing naar mijn verhaal over de doeken van Rob Terwindt en de sculpturen van Piet Slegers. Dat een politicus zinnige dingen over kunst kon zeggen, hadden zij niet verwacht, Piet Slegers evenmin, maar die wist niet dat Rob mij een boek over de Brabantse beeldhouwer had gegeven. Toen ik in 2014 de inmiddels 25-jarige Beeldentuin van Interart bezocht voor de expositie van Alexander Bobkin, herinnerde de eigenaren van Interart zich Rob’s expositie in 1991, dank zij de kleurrijke expressie van zijn veelal grote doeken en zijn grote persoonlijkheid.

Exposities

De wederzijdse verbondenheid tussen Rob en mij bleef door de jaren heen bestaan. Na de sluiting van de City Bar troffen we elkaar soms nog bij ‘Goos’ op de Grote Markt of bij kunstmanifestaties. Ik noem in het bijzonder de toekenning van de Karel de Grote-prijs van de Stad Nijmegen, in het Valkhofmuseum in 1999. Rob vertelde openhartig over de keelziekte, die zijn leven veranderde. Maar hij bleef schilderen. Zo kon het gebeuren, dat Rob mij nog twee keer vroeg een expositie te openen met een toepasselijke voordracht. Op die invitaties ging ik vanzelfsprekend in, ook omdat ik zijn doeken bleef bewonderen. In 1997 verraste hij in Galerie Magenta zijn fans met een  reeks schilderijen als venster op de wereld. En jaren later – in 2015 – was de galerie van Wim de Natris de plaats waar ik mocht terugblikken op Rob’s rijke kunstenaarsleven.

Steeds iets nieuws maken

Rob Terwindt was befaamd en geliefd om zijn grote, zelfs grootse doeken, die elk voor zich zijn bijzondere handschrift tonen. De toeschouwers wisten en weten zich verplaatst naar een meervoudige en kleurrijke wereld, waar heel wat te gebeuren staat: ergens aan een onmetelijk strand, op een onverwachte vismarkt, in een met ingrediënten gevulde keuken of bij een vrolijk carnavalsfeest. Wie bijzondere en expressieve vrouwen zoekt, geschilderd in opvallende kleuren, kan ook in Rob’s omvangrijke beeldenschat terecht. ‘Een echt thema is fijn. Maar ik moet toch steeds iets nieuws maken’, vertrouwde Rob mij ooit toe. Dat nieuwe lukte hem steeds weer. Waarschijnlijk is minder bekend, dat Rob Terwindt ook grafisch werk maakte, met een ontegenzeggelijke uitstraling. Kijk maar naar zijn verbeelding van ‘Jacob met de Engel’, een zeefdruk met beperkte oplage, onderdeel van een grafiekmap voor weldoeners van het Taborhuis in Groesbeek.

Vormentaal die de kijker prikkelt

In 1998 bij gelegenheid van mijn afscheid uit de Tweede Kamer mocht ik in het Internationale Perscentrum Nieuwspoort een expositie inrichten van Nijmeegse kunstenaars. Een uitzonderlijke geste, want voor mij was geen Kamerlid de eer te beurt gevallen van een amateur-conservator-schap. Rob Terwindt, Harrie Gerritz en Oscar Goedhart –  kunstenaars die mij vanaf de zeventiger jaren geboeid hadden – zeiden spontaan ja op mijn vraag naar medewerking. Nieuwspoort voorzitter Max de Bok – destijds soms ook stamgast van de City Bar – zei toen bij de opening van de geslaagde expositie over Rob’s schilderijen onder meer: ‘Vormentaal, die de eigen interpretatie van de kijker prikkelt. Zijn het de weglopende vormen, de dramatiek, de hartstocht, het figuratieve, dat bijna non-figuratief is. Of is het precies andersom? Is dat het, wat zo boeit? Wat het ook is, ik voel me door een doek van Rob Terwindt altijd gegrepen.

Vooortleven

Gegrepen, dat heeft Rob Terwindt mij ook, vanaf de eerste ontmoeting in de City Bar tot bij het definitieve afscheid, kort voor zijn uitvaart op vrijdag 20 december 2019 in de Sint Stevenskerk in Nijmegen. Gegrepen door zijn werk, ontroerd door zijn dode lichaam: de kunstenaar, die talloze mensen aan zich heeft weten te binden door zijn doeken met de onmiskenbare handtekening, letterlijk en figuurlijk. Jeugdvriend Fons Asselbergs en dichter Victor Vroonkoning verwoordden op eigen wijze wat Rob Terwindt voor hen en voor de samenleving had betekend, nadat Robin al op gloedvolle wijze zijn vader had herdacht. Zijn echtgenote Mies, kinderen en kleinkinderen maar ook zijn vele fans putten ongetwijfeld troost uit de wetenschap dat Rob voorleeft in zijn werk, naar vorm en inhoud. Naar menselijke maat heeft Rob Terwindt nu rust gevonden, in vrede die hem toekomt.

• 

• 

•