Ir. Lucas Lievense
Een vindingrijk en visionair ingenieur
Op 9 maart 2015 overleed na een vruchtbaar leven van 90 jaar ir. Lucas W. Lievense, de raadgevend ingenieur, die in de jaren tachtig bekend zou worden als bedenker van het Plan Lievense. De man, die ondernemerszin koppelde aan wetenschappelijk inzicht en creativiteit aan techniek, was kennelijk zijn tijd (te) ver vooruit, getuige de kritiek op zijn opzienbarende plan. Lievense wilde in het Markermeer een immens waterreservoir bouwen, omringd door hoge dijken waarop honderden windmolens moesten zorgen voor het oppompen van het water. Wanneer de stroomvraag tijdens de piekuren toenam, zou het uitstromende water turbines aandrijven, die vervolgens de noodzakelijke stroom zouden produceren. ‘Peakshaving’ door oppompen met goedkope stroom was al eerder toegepast, bij voorbeeld in bij Vianden in Luxemburg, waar ik tijdens een vakantiereis een dergelijke faciliteit met een capaciteit van 1300 MW had kunnen bewonderen. De koppeling van een wateraccumulatiebekken aan windenergie was echter nieuw. Contact met Lucas Lievense leidde tot meer inzicht in de mogelijkheden van en belemmeringen van zijn ambitieuze plan. Het was in elk geval het overwegen waard. De gedeeltelijke steun in de Tweede Kamer leidde jammer genoeg niet tot een vernieuwing van het energiebeleid en evenmin tot meer zicht op het nut en vooral de noodzaak van opslagsystemen bij de inzet van zon- en windenergie.
Omgekeerd stuwmeer op zee – Plan van Buro Lievense, KEMA en gebroeders – Follow up van Plan Lievense – Volkskrant, 6 juli 2007 – Bijdrage van Rene Didde
In 2007 kwam het Buro Lievense met een hernieuwd plan, weer tevergeefs. Anno 2015 zijn er nog steeds geen vorderingen gemaakt, ondanks het sterk toegenomen belang van even duurzame als discontinue energiebronnen. Optimisten zien veel toekomst in de batterijen van elektrische auto’s of in de tijdelijke opslag van waterstof na elektrolyse van water. Pessimisten wijzen op de hindernissen die de Ondergrondse Pomp Accumulatie Centrale in Limburg (OPAC – www.o-pac.nl) ondervindt op de moeizame weg naar een serieus opslagsysteem. Lucas Lievense kreeg destijds te horen, dat de dijken van zijn waterbekken in het Markermeer zouden kunnen bezwijken, waardoor Amsterdam onder water zou komen te staan. Landschappelijke bezwaren waren er – zoals nu – natuurlijk ook, naast de hoge kosten: een factor die keer op keer opgeld doet, ook dertig jaar later wanneer pleidooien voor innovatieve opslagsystemen in de kiem (moeten?) worden gesmoord. Lievense bedacht zijn plan in 1981 na zijn betrokkenheid bij de Deltawerken, waaronder de afsluiting van het Haringvliet – en voor zijn alternatief voor de Betuwelijn in de jaren 90. ‘Plan-Lievense was tijd veel te ver vooruit’ kopte de Volkskrant op 23 maart 2015 boven een mooie bijdrage van Peter de Waard. Het FD bleef niet achter: Louis Hoeks schreef o.m. op 24 maart 2015: ‘Media doopten hem de ‘moderne Leeghwater’. Maar het plan sneuvelde omdat het te duur en onveilig zou zijn’. Het risico is niet genomen, waarschijnlijk ten onrechte. Hoe het ook zij, Lucas Lievense was een vindingrijk en visionair ingenieur, wiens naam in het domein van de opslagsystemen voortleeft
het wordt hoog tijd dat dit eindelijk eens wordt gerealiseerd. de windturbines staan al op de noordzee en we barsten van de zonne-energie. ook is er regelmatig stroom te koop waar geld op toe wordt betaald. dijken bouwen kunnen we als de beste; en anders zijn er altijd nog leegstaande mijnen waarmee hetzelfde kan worden gedaan.
Mijn dank voor uw reactie op de blog, die ik zeen jaar geleden schreef naar aanleiding van het overlijden van Lucas Lievense.Tijdens mijn Kamerlidmaatschap had ik de visionaire ingenieur leren kennen en waarderen. Ik betoogde destijds al, dat opslagsystemen noodzakelijk waren voor de leveringszekerheid van elektriciteit, en nuttig vanwege de discontinuïteit van duurzame energiebronnen, zon en wind. Opslagsystemen hebben in Nederland even weinig politieke steun gekregen als lange termijn visies m.b.t. energievraagstukken. Toevallig meldt Shell Nederland vandaag dat op de Tweede Maasvlakte een kolossale waterstoffabriek wordt gebouwd. Daar wordt de elektriciteit van het eigen windpark op de Noordzee omgezet in waterstof: de energiedrager, die ik destijds ook noemde bij mijn pogingen om kernenergie bespreekbaar te maken. Ook die pleidooien bleven vooralsnog ongehoord. Ik blijf overigens van oordeel, dat peakshaving faciliteit – zoals bedoeld door Lievense – een belangrijke bijdrage leveren aan een zorgeloze, ongestoorde elektriciteitsvoorziening.